Welke wetgeving is van toepassing als je mens, dier en de natuur wilt beschermen?

De Omgevingswet (Ow) #

Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. Verschillende wetten die betrekking hebben op de fysieke leefomgeving (ruimtelijke ordening, natuur, milieu) zijn overgegaan in de Omgevingswet.
Lees meer over de Omgevingswet.

De Algemene wet bestuursrecht (Awb) #

De Algemene wet bestuursrecht regelt alles inzake besluitvorming van de overheid, ook zienswijze, bezwaar en beroep. Bovendien valt onder deze wet het handhavingsverzoek. Je verzoekt de overheid om wegens een overtreding handhavend op te treden. De Awb schrijft voor hoe die zaken moeten lopen en binnen welke termijnen.

De Wet open overheid (Woo) #

De Wet open overheid bepaalt dat iedereen – onder bepaalde voorwaarden en beperkingen – recht heeft op overheidsinformatie. Het belangrijkste onderdeel van deze wet betreft het verzoeken om openbaarmaking. Vind meer informatie over het indienen van Woo-verzoeken.

Europees recht – inleiding #

Het Europees milieu- en natuurrecht (ook wel Unierecht) is van toepassing in Nederland. In de meeste gevallen is het omgezet in Nederlandse wet- en regelgeving. In het geval van strijdigheid tussen een bepaling van het EU-recht en een bepaling van het nationale recht, heeft het EU-recht voorrang.
Europees recht is meestal neergelegd in verordeningen en richtlijnen.
Lees hier meer over de omzetting van Europese richtlijnen in nationaal recht en het beginsel van absolute voorrang: Europese richtlijnen.

Op de website van het Expertisecentrum Europees Recht (ECER) kun je meer lezen over de gevallen waarin je als burger een beroep op EU-recht kunt doen.

Recent is er, in verschillende gevallen waar het ging om natuurbescherming, met succes een beroep gedaan op Europees recht, met name de Habitatrichtlijn en de Kaderrichtlijn water.

Het Verdrag van Aarhus #

Het Verdrag van Aarhus garandeert dat burgers en organisaties die zich willen inzetten voor natuur en milieu toegang hebben tot milieuinformatie, recht hebben op inspraak bij besluiten daarover en recht hebben op toegang tot de rechter. Dat laatste geldt bij herziening van besluiten en wanneer overheden besluiten nalaten. Het verdrag van Aarhus is een omgezet in Europees recht.
In de jurisprudentie volgend daaruit is veel interessants te lezen over hoe om moet worden gegaan met beroepszaken wanneer er geen zinswijze is ingediend. Dit is het zogenaamde Varkens-in-Nood-arrest.
Hier lees je meer over het Verdrag van Aarhus en de omzetting ervan in Nederlands recht.