Naast de Natura2000-gebieden zijn er in Nederland andere soorten natuurgebieden met verschillende beschermingsstatus. Hier leggen we uit wat voor soort gebieden er zijn en welke overheid het daar voor het zeggen heeft (bevoegd gezag).

Natuurnetwerk Nederland (NNN) #

Het Natuurnetwerk Nederland is een netwerk van bestaande en nieuwe natuurgebieden. Het netwerk verbindt natuurgebieden beter met elkaar en met het omringende agrarisch gebied. De provincies zijn verantwoordelijk voor het Natuurnetwerk Nederland op het land.

Ook alle grote wateren (grote rivieren, Deltawateren, IJsselmeergebied en Waddenzee) en de gehele Noordzee horen tot het NNN. Voor deze gebieden is het Rijk verantwoordelijk. Het Natuurnetwerk Nederland moet samen met de natuurgebieden in andere Europese landen een pan-Europees Ecologisch Netwerk in heel Europa vormen. Voor het NNN zijn de provincies het bevoegde gezag.

De Omgevingswet bevat landelijke regels voor het natuurnetwerk Nederland (NNN) en het aanwijzen van bijzondere provinciale natuurgebieden en bijzondere provinciale landschappen. Provincies zijn verantwoordelijk voor de aanwijzing en bescherming van deze gebieden. Het beschermingsregime voor het NNN is niet meer in detail op landelijk niveau geregeld, maar is vastgelegd in provinciale omgevingsverordeningen. Dat kan dus verschillen per provincie.

De provincies wijzen in hun omgevingsverordening de gebieden aan die behoren tot het Natuurnetwerk Nederland (NNN) (7.6 lid 1 Bkl) en stellen de wezenlijke kenmerken en waarden van deze gebieden vast (7.7 lid 1 Bkl). Ook bevat de provinciale omgevingsverordening instructieregels voor de gemeentelijke omgevingsplannen, wanneer het gaat om het behoud van de kwaliteit en de oppervlakte van de gebieden van het NNN, de samenhang tussen deze gebieden en de compensatie van eventuele nadelige gevolgen van plannen en projecten binnen gebieden van het NNN (7.8 Bkl).

Nationale Parken #

Nederland heeft 21 Nationale Parken (NPs). Deze zijn door het Rijk aangewezen op basis van de Wet Natuurbescherming (nu Omgevingswet). Het gaat om natuurgebieden die minimaal 1000 hectare groot zijn en die open zijn voor bezoekers. De NPs hebben vooral een educatieve en communicatieve functie.

De Noordzee #

In de Noordzee leven veel soorten: bodemleven, vissen, zeezoogdieren en zeevogels vormen samen het ecosysteem van de Noordzee. De natuur heeft er bescherming nodig en de ruimte op de Noordzee is beperkt. Als mensen die te intensief gebruiken, bedreigt dat het ecosysteem. De Noordzee wordt – op onderdelen of aspecten – beschermd via de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn, de kaderrichtlijn Mariene Strategie, en het OSPAR-verdrag. Mensen gebruiken de Noordzee voor allerlei activiteiten, bijvoorbeeld visserij, windenergie, scheepvaart, olie- en gaswinning. Niet alles kan overal.
De Rijksoverheid kan activiteiten beperken of verbieden die het ecosysteem in gevaar brengen, zoals de lozing of de verbranding van schadelijke stoffen of bodemberoerende visserij. Ook kan zij voorschrijven dat activiteiten die binnen dezelfde ruimte goed samengaan, gecombineerd moeten worden, zoals windparken met natuurbehoud of zeeteelt.

Wetlands #

Nederland heeft in totaal ruim 1.000.000 hectare aan wetlands, zoals moerassen, vennen en veen- of plasgebieden. Voorbeelden hiervan zijn de Waddenzee, het IJsselmeergebied en de Biesbosch. Wetlands worden beschermd door het internationale Ramsar-verdrag (in het Engels). Het zijn ook Natura 2000-gebieden.

De Waddenzee #

De Waddenzee is een internationaal natuurgebied met een belangrijke functie. Elk jaar verblijven er ruim 12 miljoen trekvogels in de Waddenzee om op sterkte te komen. De Waddenzee is het grootste natuurlijke ‘wetland’ van Europa. De natuur wordt er beschermd door de Vogelrichtlijn, de Habitatrichtlijn, de Kaderrichtlijn Water en het internationale Ramsar-verdrag.
De Waddenzee is onderdeel van het Natuurnetwerk Nederland. Samen met het Duitse en Deense deel staat de Waddenzee op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.