Woo-verzoek

Niet zelden heeft de overheid een betere positie wat betreft informatie. Maar volgens de Wet Open Overheid heeft iedereen recht op deze informatie (onder bepaalde voorwaarden en beperkingen).
De Wet open overheid maakt het mogelijk een verzoek in te dienen om openbaarmaking van overheidsinformatie. (Let op: dit betekent dus niet dat de informatie naar jou toe wordt gestuurd, maar ergens wordt geplaatst waar iedereen er toegang toe heeft). Het indienen van een dergelijk verzoek is simpel en kosteloos. Zie hieronder een voorbeeld met uitleg tussen vierkante haken.
Er zijn twee voorbeelden: Woo-verzoek algemeen en Woo-verzoek bedrijf in je omgeving

Inleveren van het verzoek #

Je kunt een verzoek per post versturen. Maar overheden zijn ook verplicht om een online mogelijkheid aan te bieden. Sommige overheden hebben een mailadres, andere werken met een digitaal formulier. Je kan dat uitzoeken door de betreffende overheid op te zoeken op deze website. Overheden hebben zelf meestal ook een informatiepagina.

Opstellen van je verzoek #

Als je een ingediend verzoek wilt uitbreiden, moet je een nieuw verzoek doen. Terwijl je een groot verzoek altijd nog na overleg kunt beperken. Door goed na te denken over wat je vraagt, en waar mogelijk ruim stukken op te vragen, kun je tijd besparen.

Maar het is niet handig om te veel (irrelevante) stukken op te vragen. Dan duurt het behandelen namelijk langer. Zeker het openbaar maken van e-mails en WhatsApp-berichten kost veel tijd, terwijl het voor veel zaken niet interessant is.

De behandeling van je Woo-verzoek #

Meestal krijg je kort na het indienen van je Woo-verzoek een ontvangstbevestiging. In die bevestiging staat hoe de procedure verder verloopt. Krijg je er geen, dan is het handig om er na ongeveer een week om te vragen. Vraag dan meteen om het zaaknummer, dat maakt verdere communicatie makkelijker.

Het is meestal handig om in overleg te gaan met de behandelaar. Vaak stelt een behandelaar dat ook voor. Als een behandelaar goed begrijpt waar je naar op zoek bent, heb je sneller de juiste stukken. In je verzoek kun je al aangeven hiervoor open te staan, en zo nodig je telefoonnummer opgeven.

Pas op met toezeggingen voorafgaand aan een overleg. Sommige overheden vragen direct toestemming voor uitstel van de termijn. Geef daar nooit akkoord op. Andere proberen de meest tijdsintensieve delen van het verzoek van tafel te krijgen. Doe dat alleen als je er na overleg echt van overtuigd bent dat je die delen niet nodig hebt. Het is slim om dat niet mondeling toe te zeggen, maar schriftelijk na bedenktijd.

Behandeltermijn #

Ieder Woo-verzoek moet in principe binnen 8 weken worden afgehandeld. Dat is inclusief 2 weken verlenging voor complexe verzoeken. En inclusief 2 weken voor inspraak van mensen of organisaties die in de documenten genoemd staan. Als er binnen 4 weken nog geen overleg is geweest, mag je daar dus zeker wat van zeggen.

In de praktijk hebben veel overheden niet genoeg ambtenaren om alle Woo-verzoeken af te handelen. Ook de administratie van documenten is vaak niet goed op orde. Daarom worden veel verzoeken niet binnen de verplichte termijnen afgehandeld. Ook komt de overheid beloftes over de termijn vaak niet na.

Wat als de overheid niet op tijd beslist? #

Er is geen standaard sanctie voor overheden die niet op tijd beslissen. De rechter kan wel bepalen dat de overheid jou een boete moet betalen voor iedere dag dat de overheid te laat is. Als de overheid inderdaad te laat is, krijg je bij de rechter altijd gelijk. Wel kan de overheid een voorstel doen om eerst langer de tijd te krijgen. Of dat wordt toegewezen, hangt af van hoe groot het verzoek is.

Wij raden aan om na 8 weken altijd het traject naar de rechter te starten. Als je dat niet doet, loop je het risico dat de overheid voorrang geeft aan anderen die dat wel doen. Ook voorkom je lang wachten op een beloofde datum die vervolgens niet wordt nagekomen.

Om dit traject te starten, moet je eerst een zogenaamde ingebrekestelling sturen. Dat kan via hetzelfde kanaal als het verzoek zelf (digitaal of per post). Twee weken later kun je naar de rechtbank stappen.
Hier vind je een model voor een ingebrekestelling.

[ voorbeeld beroep niet tijdig beslissen ]

Het besluit en de openbaarmaking #

Als de overheid een besluit heeft genomen, krijg je meestal niet meteen de stukken. Die volgen doorgaans twee weken later. Op die manier kan een derde nog bij de rechtbank een spoedverzoek indienen om openbaarmaking te voorkomen. Dat wordt meestal afgewezen, maar geeft helaas wel vertraging. Niet iedere overheid is even snel met opsturen, nadat de twee weken voorbij zijn. Ondertussen loopt wel de termijn van zes weken om in bezwaar te gaan. Als je de stukken niet krijgt, is het dus zaak hier snel achteraan te gaan.

Motivatieverplichting #

De overheid moet precies motiveren wat ze wel en niet openbaar maken en vooral: waarom niet. Dat moeten ze per alinea en soms per regel motiveren.

Hieronder zie je een voorbeeld van een dergelijke openbaarmaking met veel ‘lakwerk’:

Bovenstaande voorbeeld is een pagina met een advies van de landsadvocaat aan het ministerie. Bron.

Je ziet dat de gelakte vlakken een indicator hebben, dat is de weigeringsgrond of uitzondering, zie Woo hoofdstuk 5 Uitzonderingen.

In het voorbeeld is gelakt op basis van een aantal weigeringsgronden:
5.1.2.e – de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer
5.1.2.i – het goed functioneren van de Staat, andere publiekrechtelijke lichamen of bestuursorganen.

De eerste grond kom je bijna altijd tegen. Namen van ambtenaren, of auteurs van onderzoeken worden weggelakt. Dat is meestal terecht, en deze informatie is vaak ook niet interessant.

Als meer informatie wordt gelakt, en andere gronden worden gebruikt, is het zaak goed op te letten. Overheden lakken vaak meer dan strikt genomen mag. Zij leggen gronden ook vaak ruimer uit dan die bedoeld zijn.

In de wet staat dat de overheid uitdrukkelijk moet motiveren waarom zij informatie niet openbaar maakt. Het noemen of uitleggen van de weigeringsgrond is niet genoeg. Zij moet ook motiveren waarom het in dit specifieke geval van toepassing is, en waarom het erg is als deze informatie naar buiten komt.

Als het gaat om informatie die gerelateerd is aan het milieu, zegt de wet dat alleen in zeer uitzonderlijke gevallen gelakt mag worden. Als het gaat om cijfers over uitstoot of over vervuiling, mag de overheid zelfs onder geen beding lakken. Dat geldt voor aan uitstoot gerelateerde cijfers die nodig zijn om te beoordelen of de uitstootcijfers juist zijn.

Bezwaar en beroep #

En dat brengt me op het volgende onderdeel, de rechtenverwijzing en bezwaar. Het eerder genoemde besluit is aanvechtbaar. Hoe dat kan, staat in het besluit zelf. Dat is verplicht.
Er staat zoiets als “als u zich niet kan verenigen met dit besluit dan kunt u bezwaar maken“.
Onder juridische stappen kun je lezen hoe je bezwaar maakt.